M4 Composite

Patton Müzesi'nde yer alan Rosie isimli bir M4 Composite var. Bu M4 Composite Sherman tankının ön kısmı M4A1 ile benzer iken arka kısım M4A3 ile aynı. Öncelikle "Neden böyle bir tank üretilmiş?" ve "Composite nedir?" merak ettim. 

Öncelikle M4 Composite denilen tanktan Ağustos 1943 ile Ocak 1944 yılları arasında Chrysler firması 1676 tane üretmiş. Bunun yanında American Locomotice Co. da 300 tane M4 Composite üretmiş. Peki neden bu M4 Composite üretilmiş? Öncelikle Sherman tankları hem dökme hem de kaynak gövde ile üretilebilen tanklarmış. Savaş döneminde bu tanklardan hızlı ve çok üretmek gerekmiş ve dökme gövdeli tankların daha ucuza ve daha hızlı üretildiği anlaşılmış. Öncelikle 1942 yılında o tarihten sonra sadece dökme gövdeli tank üretmeye karar verilmiş. Ama anlaşılmış ki o zamanlarda o kadar büyük bir gövdeyi dökebilecek endüstriyel imkanlar yok. Bu anda da Chrysler ortaya çıkmış ve sadece tankın ön kısmını dökme fikrini ortaya atmış. Bu kabul görmüş. Chrysler hemen fırsatı kaçırmamış ve bir prototip yapmış.

Bu prototip kabul görmüş ve ilk tankımız üretim bandından törenle inmiş:

Tank üretilmeye başlamış ve savaşa sürülmüş ama problem bu nereden gelir belli olmaz. Tank mürettebatı küçük kalan giriş-çıkış kapaklarından şikayet etmişler.

Tanka girişi kolaylaştırmak için o sürücü giriş kapağının büyütülmesine karar verilmiş. İlk üretilen 50 tank küçük kapaklıymış ve isimlerine "Small Hatch M4 Composite" denilmiş. Bu kapakların büyütülmesi mevcut gövde yapısı ile mümkün olmadığından gövdenin yeniden tasarlanmasına karar vermişler. Chrysler hemen çalışmaya başlamış ve büyük kapaklı bir prototip hazırlamış:

Ama aynı anda Fisher Body yeni bir gövde dizaynı ile ortaya çıkmış. Bu dizaynda ön gövde düz şekildeymiş:

Bu yeni gövdenin kolay üretilmesi ve eğimi nedeniyle diğer gövde kadar rahat mermi sektirmesi nedeniyle hemen tercih edilmiş ve üretimine geçilmiş. Ama Chrysler buna çok bozulmuş. Böyle olunca Chrysler ile olan anlaşma iptal edilmemiş ve ilk verilen sipariş kadar M4 Composite üretmesine izin verilmiş. 

Genelde M4 Composite M4A1 ile karıştırılan bir tankmış. Altta bir M4A1 var:

Bu tanktan bizim M4 Composite'i ayırmak için aşağıdaki resimde yer alan yıldız işaretinin altındaki ufacık çıkıntıya bakmanız lazım. Bu çıkıntı sadece M4 Composite tankında varmış:

Yine aşağıdaki resimde 1 numara ile işaretli bir boşluk göreceksiniz. Bu boşluğa aslında yan etek korumaları monte edilirmiş. Sonradan bu eteklerin üretimi ve montajı durmuş. Ama tembel Chrysler bu montaj boşluğunu kaldırmaya üşenmiş ve üretimi boyunca orada tutmuş. Bu boşluk da bize M4 Composite tanımada yardımcı olan bir etken:

M4 Composite dışında bir tank daha composite zırhla üretilmiş. O tankın adı M4A6. Bu tanktan sadece 75 tane üretilmiş ve şu an Dünya üzerinde hiç bir M4A6 bulunmuyor. M4 Composite ile M4A6'yı karşılaştıran bir resim:

M4 Composite tankında bulunan o yandaki küçük boşluğu seçebildiniz mi? Artık M4 Composite tanklarını bir bakışta tanıyabilir hale geldik. Peki ya M4 Composite Chrysler tarafından üretilenlerden değil de ALCO tarafından üretilenlerden birisi ise ne yapıcaz? Cevap çok basit:

Öncelikle zaten kırmızı ile işaretlenmiş durumda farklılıklar. Chrysler'de etek koruma monte etmeye yarayan boşluk var ama ALCO'da yok. Chrysler'in gövdeye eklenen ekstra koruma çapraz ve düz iken ALCO'da yuvarlak tasarımlı. Chrysler'in sürüş dişlisi ile ALCO'nun dişlisinin tasarımı farklı ve Chrysler'in üst tekerlek bağlantısı yukarı doğru eğimli. 

Patton Tank Müzesi'ndeki Rosie'ye bakalım:

Artık Chrysler ile ALCo ayrımını yapabiliyoruz. Bu tank kesinlikle Chrysler yapımı bir tank. Bu resim 2006'da çekilmiş. Rosie hakkında ilk bulduğum bakımdan geçirildiği ve tekrardan boyandığı gerçeği oldu. Bizim Rosie'nin son hali bu:

2010 yılında çekilen bu resimde kurşun delikleri kapatılmış ve tekrardan boyanmış. Artık üzerinde Rosie de yazmıyor. Yine tankın önüne bir bilgi tabelası eklemişler:

Tabelada şu yazıyor:

Bizim tankımız bir M4A4 değil, M4 Composite. Müze bunu bizden öğrenecek sanırım. M4A4 tankı şöyle bir şey:

Gövdenin ön kısmının düz olduğunu siz de fark etmişsinizdir. Yani Rosie M4A4 olamaz. Yine aynı müzede Rosie'ye ait olduğu iddia edilen bir resim var. Ama bence o resim ile farklılıklar var:

Yine Rosie hakkında bulduğum bir sitede de şu bilgiler vardı:

Bu siteye göre bizim Rosie mermi ile vurulmuş ve vites kutusuna bir plaka sıkışmış. Yani Rosie hakkında edinebildiğimiz kısıtlı bilgilere göre 2. Dünya Savaşı ve Kore'de savaşmış. Mermi ile vurulmuş ve vites kutusuna sıkışan bir parça nedeniyle de hareketsiz kalmış.